คันฉ่องส่องไทย | บทวิเคราะห์เชิงโครงสร้างที่รัฐบาลหลังการเลือกตั้งต้องดำเนินการ

ประเด็นเชิงโครงสร้างที่รัฐบาลใหม่ของไทยต้องเสนอนโยบาย หากต้องการให้ประเทศพ้นกับดักประชาธิปไตย และสร้างความมั่งคั่งที่แท้จริง

คันฉ่องส่องไทย | บทวิเคราะห์เชิงโครงสร้างเพื่อการเปลี่ยนประเทศให้ทันสถานการณ์หลังเลือกตั้ง

ประเทศไทยไม่ได้ขาดนโยบาย ไม่ได้ขาดคนเก่ง และไม่ได้ขาดทรัพยากร แต่ประเทศไทยติดกับดักเพราะ โครงสร้างอำนาจ กลไกการเมือง และระบบรัฐ ถูกออกแบบมาให้ “ไม่ล้ม แต่ไม่เดิน”

รัฐบาลใหม่—ไม่ว่ามาจากพรรคใด—หากไม่กล้าพูดความจริงเชิงโครงสร้าง ประเทศจะยังคงอยู่ในสภาพ ประชาธิปไตยกึ่งง่อย เศรษฐกิจอ่อนแรง การต่างประเทศไร้น้ำหนัก และประชาชนจนลงในโลกที่ค่าครองชีพสูงขึ้น

1. กับดักประชาธิปไตย: เมื่ออำนาจรัฐไม่ยึดโยงกับประชาชน

หัวใจของปัญหาไทยไม่ใช่การเลือกตั้งแพ้–ชนะ แต่คือ รัฐบาลที่ประชาชนเลือกไม่สามารถใช้อำนาจได้เต็มที่ ขณะที่กลไกซึ่งไม่ต้องรับผิดชอบต่อประชาชน กลับมีอำนาจยับยั้ง ชะลอ หรือบ่อนทำลายการบริหาร

• รัฐธรรมนูญและกติกาที่ทำให้รัฐบาลอ่อนแอโดยโครงสร้าง
• องค์กรอิสระที่มีอำนาจสูง แต่ขาดกลไกตรวจสอบย้อนกลับ
• วัฒนธรรม “ความมั่นคงนำประชาชน” ที่ถูกใช้เป็นข้ออ้าง

ผลลัพธ์คือ ประชาธิปไตยที่ ไม่สร้างเสถียรภาพ ไม่สร้างความเชื่อมั่น และไม่สามารถวางนโยบายระยะยาว

2. รัฐราชการอำนาจนิยม: เครื่องจักรที่ดูดพลังประเทศ

ระบบราชการไทยถูกออกแบบมาในยุคที่รัฐต้องควบคุมประชาชน ไม่ใช่ยุคที่รัฐต้อง ปลดล็อกศักยภาพ ของสังคม

• อำนาจดุลพินิจสูง แต่ความรับผิดต่ำ
• ความก้าวหน้าขึ้นกับความจงรักภักดี มากกว่าผลลัพธ์
• การปฏิรูปเชิงโครงสร้างถูกทำให้เป็น “โครงการนำร่องนิรันดร์”

รัฐที่ทำงานเช่นนี้ไม่เพียงถ่วงเศรษฐกิจ แต่ยังทำให้ประชาชน ไม่เชื่อว่าการเมืองจะเปลี่ยนชีวิตได้

3. เศรษฐกิจผูกขาด: ความมั่งคั่งที่ไม่ไหลลง

ประเทศไทยไม่ได้จนเพราะผลิตภาพต่ำอย่างเดียว แต่เพราะ ความมั่งคั่งถูกดูดขึ้นบนอย่างเป็นระบบ

• ตลาดถูกครอบงำโดยทุนผูกขาดและกึ่งผูกขาด
• แรงงานไม่มีอำนาจต่อรองในระบบที่ค่าแรงตามไม่ทันค่าครองชีพ
• รัฐอุ้มโครงสร้างเก่า มากกว่าสร้างเศรษฐกิจใหม่

นี่คือเหตุผลที่ไทยกำลังเข้าสู่ กับดักรายได้ปานกลางที่ “ต่ำลง” ไม่ใช่สูงขึ้น เมื่อเทียบกับต้นทุนชีวิตจริง

4. การต่างประเทศไร้หลัก: ประเทศที่ถูกใช้แทนที่จะเลือกใช้เกมโลก

ในโลกที่สงครามเย็นกลับมา ประเทศที่ไม่มีจุดยืนเชิงหลักการ จะถูกดึงซ้าย–ขวาโดยมหาอำนาจ

• การทูตไทยถูกทำให้เป็นเรื่องเฉพาะกลุ่ม
• นโยบายต่างประเทศไม่สอดคล้องกับประชาธิปไตยภายใน
• ขาดความน่าเชื่อถือในสายตาเพื่อนบ้านและมหาอำนาจ

ประเทศที่ไม่มั่นคงภายใน ย่อมไม่มีน้ำหนักภายนอก

5. วัฒนธรรมการเมือง: ปมลึกที่ไม่พูด แต่กำหนดทุกอย่าง

สุดท้าย โครงสร้างทั้งหมดจะไม่เปลี่ยน หากสังคมยังถูกหล่อหลอมให้

• กลัวความขัดแย้งมากกว่ากลัวความอยุติธรรม
• ยอมรับอำนาจที่ไม่ต้องอธิบาย
• มองการเมืองเป็นเรื่องสกปรก แทนที่จะเป็นเครื่องมือพลเมือง

นี่คือดินที่ทำให้โครงสร้างอำนาจเดิม งอกใหม่ได้ทุกครั้ง แม้เปลี่ยนรัฐบาล

บทสรุป: รัฐบาลใหม่ต้องกล้าเสนอ “มติร่วมเชิงโครงสร้าง”

หากรัฐบาลใหม่ต้องการให้ประเทศเดินหน้า ต้องกล้าพูดกับประชาชนตรงไปตรงมาว่า

ปัญหาของไทยไม่ใช่ใครเป็นรัฐบาล แต่คือโครงสร้างที่ทำให้รัฐบาลใด ๆ ไม่สามารถทำงานเพื่อประชาชนได้เต็มที่

นี่ไม่ใช่คำประกาศทางอุดมการณ์ แต่คือเงื่อนไขขั้นต่ำ ของประเทศที่อยากเป็นประชาธิปไตย มีศักยภาพแข่งขัน และมีศักดิ์ศรีในเวทีโลก