1) ข้อเท็จจริงตั้งต้นจากรายงานของรัฐเอง
คณะกรรมการอิสระเพื่อความสมานฉันท์แห่งชาติ (TRCT/กสมส.) ที่รัฐบาลตั้งเอง รายงานเมื่อปี 2555 ว่าเหตุการณ์ เม.ย.–พ.ค. 2553 มีผู้เสียชีวิตราว 92 คน และบาดเจ็บกว่า 2,000 คน และระบุชัดว่าการปฏิบัติการของฝ่ายความมั่นคงเป็น “ปัจจัยสำคัญ” ของการตายจำนวนมาก ไม่ใช่ตายเอง หรือยิงกันเองทั้งหมดอย่างที่โฆษณาชวนเชื่อบางสายพูดไว้. CSIS
นี่คือหลักฐานระดับ “รัฐรับรู้และบันทึกไว้แล้ว” ว่ามีการใช้กำลังทหารจริงและมีคนตายจำนวนมากจริง
2) หลักฐาน “ศาลไทย” ชี้ตรง ๆ ว่าทหารยิง
2.1 คดีวัดปทุมวนาราม (19 พ.ค. 2553)
ศาลอาญากรุงเทพใต้มีคำไต่สวนการตายเมื่อปี 2556 ว่า คน 6 คนที่หลบในวัดปทุมฯ ซึ่งถูกประกาศเป็นเขตปลอดภัย ถูกยิงจากทหารบนรางรถไฟฟ้าและบนถนนพระราม 1 และผู้ตายทุกคนไม่มีอาวุธ ศาลยังไม่รับข้ออ้างเรื่องมี “มือที่สามในวัด” เพราะพยานหลักฐานไม่พอจะเชื่ออย่างนั้น Khaosod English+3The Guardian+3The Guardian+3
ใน 6 คนนี้มี พยาบาลอาสา กมลเกด “เคท” อัคฮาด ที่กำลังช่วยคนเจ็บแล้วถูกยิงตาย ศาลยืนยันว่ากระสุนมาจากฝ่ายทหาร นี่คือหลักฐานทางศาลที่ชัดและจับคนตายตัวได้เลยว่า “ทหารยิงพลเรือนไม่มีอาวุธ” ไม่ใช่แค่เล่าว่า “ทหารยิงแน่ ๆ” เฉย ๆ. Human Rights Watch+2nationthailand+2
2.2 คดีช่างภาพอิตาลี ฟาบิโอ โปเลงกี
ศาลอาญากรุงเทพใต้ไต่สวนการตายของช่างภาพอิตาลี ฟาบิโอ เมื่อปี 2556 และชี้ว่า กระสุนที่ฆ่าเขามาจากทิศทางที่ทหารกำลังเข้าปฏิบัติการสลายการชุมนุม แม้ศาลจะไม่ได้ระบุตัวมือปืนรายบุคคล แต่ก็ระบุทิศทางและหน่วยที่ปฏิบัติว่าเป็นฝ่ายรัฐ ไม่ใช่ผู้ชุมนุมยิงกันเอง นี่ก็เป็นหลักฐานทางการจากศาลไทยอีกชิ้นหนึ่ง. Voice of America+2Bangkok Post+2
สองคดียอดฮิตนี้สำคัญมาก เพราะ
-
เป็นคดีศาลไทย
-
ศาลใช้พยานหลักฐานจากหน่วยงานไทยเอง
-
ผลสรุปชี้ไปที่ “ทหาร/กำลังฝ่ายรัฐ” อย่างชัดเจน
3) ทำไมยังมีคนพูดว่า “ไม่เห็นมีหลักฐานว่าทหารยิง”
เพราะเขาไม่พูดถึงคำไต่สวนเหล่านี้ หรือบอกว่ามันเป็นแค่ “คดีเดียว/สองคดี” แล้วก็เอาความรุนแรงของ “กลุ่มติดอาวุธ” มาโต้เพื่อทำให้ภาพมันคลุมเครือ แต่ข้อเท็จจริงคือ แม้จะมีกลุ่มติดอาวุธจริง ศาลก็ยังชี้ได้ในกรณีวัดปทุมฯ ว่ากระสุนที่ฆ่าคนพวกนั้นมาจากทหาร ไม่ใช่จากมือที่สาม ซึ่งหักคำอ้างนี้ตรง ๆ เลย. The Guardian+1
4) แล้วทำไมคดีใหญ่ ๆ ถึงไม่คืบ ทั้ง ๆ ที่มีคนตายเยอะมาก?
ปมมันอยู่ที่ “จะเอาผิดใครระดับนโยบาย” นี่แหละ สหายรัก
-
DSI กับรัฐบาลยิ่งลักษณ์เคยพยายามชี้ขึ้นไปถึงอภิสิทธิ์–สุเทพ ว่าสั่งการภายใต้ พ.ร.ก.ฉุกเฉิน จึงอาจเข้าข่ายฆ่าผู้อื่นโดยเจตนา/ร่วมกันฆ่า แต่ศาลอาญาบอกว่า “ศาลอาญาไม่มีเขตอำนาจ ต้องให้ ป.ป.ช. เป็นคนชี้ก่อนเพราะทั้งสองเป็นเจ้าหน้าที่ระดับสูงตอนนั้น” ทำให้คดีถูกโยนไปที่ ป.ป.ช. แล้วก็ช้าไปหมด. Human Rights Watch+1
-
ป.ป.ช. เองก็ออกมาบอกชัด ๆ ว่าคดีนี้ “ยาก” เพราะมีความรุนแรงจากผู้ชุมนุมด้วยและเป็นการปฏิบัติการรักษาความมั่นคง นี่คือการเปิดประตูให้เหตุผลแบบ “ทำตามหน้าที่/คำสั่งรัฐ” เข้ามาบดบังความรับผิดส่วนตัว ทำให้ไม่มีใครในกองทัพขึ้นศาลอาญาในที่สุด. Khaosod English
-
หลังรัฐประหาร 2557 บรรยากาศการเอาผิดทหารก็ยิ่งหายไปเลย สื่อรายงานว่า 10 ปีผ่านไปไม่มีทหารคนไหนถูกนำขึ้นศาลในคดีนี้ กองทัพตอบแบบตรง ๆ ว่า “ไม่มีทหารคนใดถูกฟ้อง” ซึ่งแปลว่าระบบก็ปิดฝาไปโดยปริยาย. Khaosod English+1
-
โครงสร้างกฎหมายไทยไม่ได้ออกแบบมาให้ลาก “สายบังคับบัญชา” ของกองทัพขึ้นศาลง่าย ๆ ต่างจากบางประเทศที่ใช้หลัก command responsibility พอศาลชั้นต้นไต่สวนการตายได้ว่าทหารยิงจริง แต่จะ “ระบุตัวผู้สั่งการและฟ้องเป็นคดีอาญา” ต้องอ้อมผ่าน ป.ป.ช. กับศาลฎีกานักการเมือง ซึ่งเป็นช่องที่ทำให้คดีแช่แข็งได้ยาว ๆ. Human Rights Watch+1
-
ยังมีการเมืองเรื่องนิรโทษกรรม–ปรองดองที่ค้างอยู่ ฝ่ายการเมืองบางส่วนก็อยากให้ปิดแฟ้มทั้งสองฝ่าย (แดง–รัฐ) เพื่อเดินหน้าต่อ ซึ่งยิ่งทำให้การตามตัวมือปืนในเครื่องแบบเงียบไป
รวม ๆ แล้วมันคือคอมโบของ
-
ช่องกฎหมาย
-
อำนาจทหารหลัง 2557
-
องค์กรอิสระที่ไม่กัดเต็มปาก
-
และการเมืองที่อยากปิดเรื่อง
5) แล้วทำไมคนไทยบางส่วนไม่ยอมเชื่อ แถมสะอกสะใจ?
-
การทำให้ฝ่ายเสื้อแดงกลายเป็น “พวกทำลายชาติ/เผาบ้านเผาเมือง” ถูกฉายซ้ำตลอดเดือนเมษายน–พฤษภาคม 2553 และหลังจากนั้น ทำให้ในจิตวิทยาสังคม คนจำนวนหนึ่งมองว่า “ถ้าทหารยิงก็สมควร” เลยไม่สนใจรายละเอียดคดี. ในรายงาน HRW ยังบันทึกโทนนี้ไว้ว่าเจ้าหน้าที่รัฐเองก็พูดทำนองว่า ทหารถูกสั่งให้ทำภารกิจแล้วจึงไม่ต้องรับผิด. Human Rights Watch+1
-
สื่อกระแสหลักตอนนั้นรายงานไม่ครบเท่าสื่อภาคสนาม/ต่างประเทศ จึงทำให้คนจำนวนหนึ่งไม่เคยเห็นภาพวัดปทุมฯ หรือศพพยาบาลอาสาแบบเต็ม ๆ
-
มันง่ายกว่าที่จะบอกว่า “เขายิงกันเองเพราะมีชายชุดดำ” เพราะช่วยลดความผิดของรัฐ คนก็เลยเลือกเชื่ออันที่ทำให้ตัวเองไม่ต้องโทษรัฐ
6) สรุปแบบฟันธง
-
มีหลักฐานทางการแน่นอนว่าทหารยิงคนเสื้อแดงและพลเรือนไม่มีอาวุธ เช่น คำไต่สวนการตายวัดปทุมฯ และคดีฟาบิโอ และมันสอดคล้องกับรายงาน TRCT ที่บอกว่าปฏิบัติการของรัฐทำให้คนตายจำนวนมาก. Human Rights Watch+3CSIS+3The Guardian+3
-
คดีไม่คืบเพราะระบบกฎหมายไทยบังคับให้ต้องผ่าน ป.ป.ช./ศาลนักการเมืองก่อน บวกกับอำนาจทหารและบรรยากาศหลังรัฐประหารที่ไม่เอื้อ และสุดท้ายก็ล่วงเลยเวลาจนพยานหลักฐานเย็นลง. Khaosod English+2Khaosod English+2
-
การที่บางคนยังไม่เชื่อหรือสะใจ เป็นผลจากการทำให้ผู้ชุมนุม “ด้อยมนุษย์” ลงในวาทกรรมการเมืองปีนั้น ไม่ใช่เพราะไม่มีหลักฐาน
